Carghjaca hè una cumuna di Corsica.[1] U paesu si trova in a rigioni di Tallà, à punenti di l'Alta Rocca. L'abitanti di u paesu si chjamani Carghjacanesi.

Carghjaca
Statu Francia
Rigioni Corsica
Dipartimentu Corsica suttana
Circundariu Sartè
Cantonu Tallà è Scupamè
Codici INSEE 2A066
Codici pustali 20164
Merri Don Ghjacumu di Rocca Serra
Intercumunalità
Longitudina
Latitudina
Altitudina
Superficia ettari
Pupulazioni 49
Dinsità ab./km²
U paesu di Carghjaca, suttu à a nivi


Giugrafia mudificà

 
A vaddi di Carghjaca

A cumuna di Carghjaca hè situata in Alta Rocca. Custituisci una di i dodici cumuni di u cantonu di Tallà è Scupamè, natu da u raggruppamentu, in u 1973, di i cantoni di Santa Lucia di Tallà è di Sarra di Scupamè.

I cumuni i più prossimi sò Laretu di Tallà à 4.9 km, Zirubia à 8.1 km è Auddè à 10 km.

Carghjaca si trova à circa 30 minuti di Prupià è Sartè, i dui cumuni i più impurtanti in u circondu.

U tarritoriu cumunali si sparghji annantu à una superficia di 787 ettari, annantu à a sponda dritta di u Chjuvonu o Scupamè, affluenti di u Rizzanesi.

Carattarizatu da un paisaghju graniticu monda intaddatu da a vadina chì si stringhji in vola è da una agglumerazioni principali impiantata à circa 400 metri d'altitudina, custudiscia dinò l'impronta di i culturi di frutteti disposti in masgeri chì custituini da u seculu XIX à u lindumani di a Prima Guerra mundiali, una di l'attività principali di l'abitanti di 'ssa cumuna.

À u nordu di a cumuna, u culminu chjamatu "Punta di u Carboniu" varca di pocu i middi metri d'altitudina.

U paisolu di "Zizzi" ùn conta più ch'è una sola casa abitata di tantu in tantu.

Storia mudificà

 
Carghjaca, di frivaghju di 2013.

Carghjaca inquant'è lucalità dipindia à u Medievu di a signuria di a Rocca è di a circuscrizzioni ecclesiastica o pievi di Tallà.

Hè minziunata da monsignori Giustiniani, vescu di u Nebbiu, in a so opara "Dialoguo nominato Corsica", parsu in u 1531, frà i sedici loca abitati di Tallà.

Cuntendu 147 abitanti in u 1770, Carghjaca cunnosci dopu, da u seculu XIX à u lindumani di a Prima Guerra mundiali, un'espansioni dimugrafica à tempu à un sviluppu ecunomicu liatu, in particulari, à u sviluppu di l'addevu è di l'oleicultura (a cumuna cuntaia in u corsu di 'ssu periodu setti mulina à oliu). I casona di u paesu tistimuniighjani oghji di 'ssa vitalità ecunomica passata.

In tutali 206 abitanti sò ricinsati in u 1806, 292 in u 1851, 529 in 1891 è 539 in u 1926. A pupulazioni ùn cissarà dopu di calà par tuccà u so zoddu u più bassu in u 1999 incù 49 abitanti.

Siont'è a lighjenda, u paisolu di "Zizzi" tinaria u so nomu di u ghjinerali Zizzoli chì, à u mumentu di una battaglia, ci avaria intanatu un tisoru.

In a notti di u 6 à u 7 di sittembri di u 1994 u paesu hà subitu un terramutu di magnitudina 2 annantu à a scala di Richter[2].

Cultura lucali è patrimoniu mudificà

 
U campanili di u paesu

Loca è munimenta mudificà

I munimenti è i palazza di u paesu ani a carattaristica d'essa par a maiò parti zuccati in u granitu.

  • A ghjesia San Paulu è u so campanili erettu à u seculu XIX si trovani à u cori di u paesu.
 
Affrescu di a ghjesia di Carghjaca
  • "A funtana di A Capedda" hè una funtana chì si trova à l'iscuta di u paesu. A fonti hè cuparta da una volta

di granitu.

  • A "Rocca" hè un scoddu chì si drizza sopra à u paesu. Siont'è a lighjenda un casteddu chjamatu "Casteddu Della Rocca" ci s'inalzaia. Hè annantu à 'ssu scoddu ch'iddu duminighja u calvariu di u paesu stallatu da i so abitanti.
 
A Rocca chì strapiomba u paesu

Manifistazioni culturali è fistività mudificà

A festa patrunali di San Paulu hè cilibrata ogni 30 di ghjugnu. Cattolicisimu, tradizioni è spartera si mischiani par parpituà stu avvinimentu chì riunisci tutti l'abitanti di u paesu. In seguitu à una missa in a ghjesia San Paulu, i trè campani sunati à l'arrubata accumpagnani a prucissioni di u santu, purtatu à bracciu, chì s'avvia in tutti i carrughji è vii di u paesu. Infini, l'abitanti si riuniscini tradiziunalmenti annantu à a piazza di u munimentu par sparta un attimu di cunvivenza.

Parsunalità liati à a cumuna mudificà

  • Dumenicu Lucchini (1919-2002) dittu "Ribeddu", grandi risisenti chì s'illustreti mentri a Siconda Guerra mundiali, hè natu in u 1919 in Carghjaca[3]

Ecunumia mudificà

Attività mudificà

  • Ghjirandulata : U paesu hè circundatu da numarosi stradeddi parmittindu in particulari di righjunghja i paesi

di a vaddi.

  • Vadina : U Chjuvonu passa da suttu à u paesu.

Turismu mudificà

  • Affitti di vacanzi annantu à a cumuna.

A cumuna hè membru di a cumunità di cumuni di l'Alta Rocca.

Merri mudificà

U merri attuali hè Don Ghjacumu di Rocca Serra.

Citazioni mudificà

Accadi chì Carghjaca fussi mintuvatu in a litteratura è a cultura corsa. Par asempiu:

  • in u pruverbiu: Carghjacanesi, mani mozzi.[4]

Noti mudificà

  1. 'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.
  2. http://sismalp.obs.ujf-grenoble.fr/taddaturi/Carghjaca/Carghjaca.html
  3. Copia di archiviu [archiviu 2012-09-15; Ritruvatu 2017-03-31].
  4. Saravelli-Retali (1976).

Bibliugrafia mudificà

  • Saravelli-Retali, F. A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti, 1976, Don Bosco.

Liami mudificà

  E cumune di Pumonti  

Afà - Aiacciu - Alata - Albitreccia - Altaghjè - Ambiegna - Appiettu - Arbiddara - Arburi - Arghjusta è Muricciu - Arru - Auccià - Auddè - Azilonu è Ampaza - Azzana - Balogna - Bastelica - Bastilicaccia - Belvideri è Campumoru - Bilia - Bucugnà - Bunifaziu - Calcatoghju - Campu - Cannelle - Carbini - Carbuccia - Cardu è Turghjà - Carghjaca - Carghjesi - Casaglionu - Casalabriva - Cavru - Ciamannaccia - Coggia - Conca - Coti è Chjavari - Cristinacce - Cugnocolu è Muntichji - Currà - Cuttuli è Curtichjatu - Cuzzà - Eccica è Suaredda - Evisa - Figari - Foce - Fuzzà - Frassetu - Furciolu - Ghjunchetu - Granaccia - Grossa - Grussetu è a Prugna - Guagnu - Guargualè - Laretu di Taddà - Lecci - Letia - Livesi - Livia - Lopigna - Macà è Croci - Marignana - Mela - Munacia d'Auddè - Murzu - Ocana - Ortu - Osani - Otta - Palleca - Partinellu - Pastricciola - Peri - Piana - Pianottuli è Caldareddu - Pila è Canali - Pitretu è Bicchisgià - Pitrusedda - Poghjolu - Portivechju - Prupià - Quasquara - Quenza - Rennu - Rezza - Rosazia - U Salge - Sampolu - San Gavinu di Càrbini - Sant' Andrea d'Urcinu - Santa Lucia di Tallà - Santa Maria è Figaniedda - Santa Maria è Sichè - Sari di Portivechju - Sari d'Urcinu - A Sarra di Farru - A Sarra di Scupamè - Sarrula è Carcupinu - Sartè - Serriera - Soccia - Sotta - Suddacarò - Surbuddà - Tassu - Tavacu - Tavera - Todda - Ulmetu - Ulmiccia - Urbalaconu - Valli di Mezana - Veru - Vicu - Vighjaneddu - Villanova - Vuttera - Zevacu - Zicavu - Zigliara - Zirubia - Zonza - Zozza