Pumelu: differenze trà e virsioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nessun oggetto della modifica |
|||
Linia 7:
|}
|-----
| colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:
|-----
! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <font color="black" size="1">Citrus
|-----
! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]]
Linia 33:
| align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]]
|-----
| align="center" colspan="2" |''Citrus
|-----
| align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:
|-----
|}
U '''pumelu''' hè un [[arburu]] fruttiferu appartinente à u [[Generu (tassunumia)|generu]] [[Citrus]], è à a [[Famiglia (tassunumia)|famiglia]] di e [[Rutaceae]]. U nome cumunu ''pumelu'' si pò riferisce tantu à a pianta ch'è à u so fruttu. Hè un anticu [[ibridu]], prubabilmente trà l'[[Citrus sinensis|aranciu dolce]] è u [[Citrus maxima|pumelu]], ma da parechji seculi custituisce una spezia autonoma.
== Descrizzione ==
Hè un arburu [[sempreverde]] altu di solitu da 5 à 6 metri, ma pò ancu righjunghje i 13-15 metri. E so [[foglie]] sò di culore verde scuru, longhe (più ch'è 15 cm) è suttile. Produce fiori bianchi cumposti da quattru petali di 5 cm. U [[fruttu]] hè giallu, d'aspettu glubosu d'un diamitru di 10-15 cm è hè cumpostu da spichji incolori. Hè un di i più maiori trà i frutti di l'[[agrumi]], sicondu solu à u [[Citrus maxima|pumelu]], datu chì pò righjunghje faciule i dui kg di pesu, in u quale casu però ùn hè micca cunsumatu frescu, ma hè distinatu à l'industria per a pruduzzione di suchju. A buchja di u pumelu hè abbundantamente cuperta da a massa spungosa detta ''albedu'' chì hè però appena menu cumpatta ch'è quella di u [[limone]]. Per stu mutivu u fruttu ùn hà nè a cunsistenza di u limone, nè l'elasticità di l'[[aranciu|aranciu]], ciò chì u face à spessu parè ammaccatu.
== U pumelu com'è ibridu ==
Butanicamente ùn fù micca pussibule di distingue u pumelu da u [[Citrus maxima]] o [[pumelu]], finu à u [[1830]], quandu li fù assignatu u nome di ''Citrus paradisi''. E so urighjine ùn fubbenu micca determinate finu à u [[1950]], quandu u nome scentificu fù cambiatu in ''Citrus x paradisi''.
Finu à pocu tempu fà, infatti, u pumelu era classificatu com'è un ''citrus'' uriginale, di u quale si suppunia ch'ellu era una [[sottuspezia]] ancu a varietà di frutti giganti cultivata per u più in [[Israele]]. Oghje invece hè cumunamente accittata a teuria sicondu a quale sò propriu sti frutti enormi, i pumeli, i veri ''citrus'' uriginale, mentre i pumpelmi ne sò antichi ibridi. L'ibridazione saria tantu luntana in u tempu per avè permessu u predominiu di i pumpelmi in e cultivazione finu à rende la guasi scumparsa di i progenitori. I mutivi di sta prifarenza stanu certamente in e "dote" ch'è l'ibridi anu ereditatu da i pianti d'urigine. Mentre u pumelu hà trasmissu u [[gustu]] è a succosità, l'aranciu ci hà cuntribuitu incù u [[vulume]] più minore è a forma appena appiattita. Ne hè risultatu u pumelu chì cunserva per appuntu tuttu u gustu di u pumelu, ma si prisenta in frutti chì di solitu ùn subraneghjanu micca in media u chilugrammu di pesu, mentre u pumelu pò pisà più di dece kilò. Inquantu dopu à a forma, l'ibridu hà assuntu quella arrutundita di l'aranciu, pirdendu u "cappellu" d'''albedu'' chì face assumiglià i pumeli à gigantesche [[pera|pere]].
== Storia ==
U pumelu hè l'unicu agrumu chì si suppone ch'ùn pruvenia micca da l'[[Asia]] sudurientale, ma da l'[[America Centrale]]. Si dice ch'ellu saria statu scupertu in u [[1750]], prubabilmente à [[Barbados]] o à e [[Bahamas]]. In realità hè plausibile ch'ellu sia statu purtatu da questi lochi in [[Florida]], ma pare quantunque stranu ch'ellu aghji pussutu da quì righjunghje ancu u [[Mare Terraniu]]. Ùn ci sò date certe in prupositu, ma esiste ancu l'ipotesi ch'è u pumelu sia ghjuntu in [[Europa]] incù u so prugenitore, l'aranciu dolce, da l'[[Estremu oriente]] à traversu l'Asia per a [[Via di a seta]], ciò chì cullucheria a so urigine in a patria di tutti l'altri agrumi. Hè quantunque vera ch'è in Europa era statu usatu à spessu solu com'è pianta ornamentale. U fruttu hè diventatu populare solu in u XIX seculu.
Oghje u pumelu si cultiveghja in u mondu sanu. Ne sò i maiori pruduttori i [[Stati Uniti d'America|USA]], incù culture in [[Florida]] è [[Texas]]. In l'[[Italia Miridiunale]], hè cultivatu oghje in l'agrumeti di a [[Piana di Catania]], è di a [[Conca d'Oru]] in [[Sicilia]].
== Una nova varietà ==
[[File:Citrus paradisi (Grapefruit, pink) white bg.jpg|thumb|pumelu rusulatu]]
Esistenu annantu à u marcatu molte varietà di pumelu, ma una in particulare assume una certa impurtanza. Si tratta di u [[pumelu rusulatu]], chì a so culurazione deriveghja da una mutazione spuntanea di u pumelu giallu usservata in u Texas in u 1929 è stabilizata par via di irraghjamentu incù neutroni lenti. U novu fruttu hà ingeneratu moltu interessu trà i compradori, tantu da favurisce ulteriore ibridazione soprattuttu incù l'aranciu ''moru''. Sò stati righjunti boni risultati: u fruttu diventa sempre più culuritu è sempre più dolce, è a buchja s'hè affinata. Avale u pumelu rosu hè cunsideratu solu una varietà di u pumelu giallu, ma puderia succede ch'ellu diventi prestu una spezia autunoma di ''citrus''. Quessa dighjà successa incù e [[clementina|clementine]]: quandu una varietà righjunghje faciule certe qualità particulare ripetibile, mantinendu invariate e nove caratteristiche, l'ibridu assume u ''status'' di spezia sputica. Un si deve sminticà ch'è, sturicamente, listessu affare hè accadutu per l'aranciu è u limone.
==
Parechji studii evidinzieghjanu pruprietà antimicotiche, antimicrobiche è antibatteriche à ampiu spettru di u GSE (''Grapefruit-Seed Extract'')<ref>(in inglese) ''Antimicrobial properties of grape seed extracts and their effectiveness after incorporation into pea starch films'', International Journal of Food Science & Technology, Vulume 44, Numeru2, pagine 425-433, February 2009</ref><ref>(in inglese) ''Antibacterial effect of Grapefruit Seed Extract on food-borne pathogens and its application in the preservation of minimally processed vegetables'', annantu à ''Postharvest Biology and Technology'', Vulume 45, Numeru 1, Lugliu 2007, Pagine 126-133: studiu da u College of Food Science and Nutritional Engineering è di u Chjina Agricultural University (Beijing, 100083)</ref>. Incù una diluizione d'1:512 hè eliminata cumplittamente a tussicità di u suchju, rispettu à i cumuni antibiotichi, svulghjendu un'azzione selettiva chì culpisce i soli batterii chì ùn sò micca familiari à l'urganismu. À u microscopiu elettronicu s'hè evidinziatu ch'è in 15 minuti dapoi u cuntattu hè distrutta a membrana di u batteriu è liberatu ciò chì hè cuntenutu in u so [[cituplasma]]<ref>(in inglese) ''The Effectiveness of Processed Grapefruit-Seed Extract as An Antibacterial Agent: II. Mechanism of Action and In Vitro Toxicity.'', The Journal of Altirnative and Complementary Medicine, Vulume: 8 Numeru 3: Lugliu 5, 2004</ref>
[[Category:Rutaceae]]▼
[[Category:Agrumi]]▼
In u corsu di i studii, fù nutatu ch'è in i Stati interessati u cunsumu di suchju di pumelu com'è bivanda (cunsiderata moltu rinfriscante in lochi induve u clima era spessu moltu caldu) era bellu più altu ch'è in l'altri Stati; si righjistronu tuttu à fattu casi di persone chì cunsumavanu 1-2 [[gallone|galloni]] (equivalente à 4-8 [[litru|litri]]) à u ghjornu di suchju di pumelu. Dopu à i studii, u misteru chì circundava a currelazione trà i dui aspetti (cunsumu di suchju di pumelu è fallimenti terapeutichi) fù svilatu.
== Note ==
<references/>
== Bibliugrafia ==
{{cita libru| Bertram G. | Katzung | Farmacolugia generale è clinica | 2009 | Piccin | Paduva}}
▲[[Category:Rutaceae]]
▲[[Category:Agrumi]]
==Fonte==
|