Lava: differenze trà e virsioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nessun oggetto della modifica |
Nessun oggetto della modifica |
||
Linia 1:
[[File:Pahoeoe fountain original.jpg|thumb|
[[File:Pāhoehoe Lava flow.
A '''Lava''' hè u nomu chì hè datu à u [[magma]] [[vulcanu|vulcanicu]] dopu ch'eddu hà persu i gasi è l'altri cumpunenti vulatili sottu prissioni chì l'incicciavani. U terminu "lava" si rifirisci sii à a roccia à u statu fusu chì esci in seguitu à un'eruzioni, sii à listessa roccia una volta ch'edda s'hè sulidificata dopu u raffriddamentu.
== Discrizzioni ==
▲[[File:Pahoeoe fountain original.jpg|thumb|right|320px|Una funtana di lava alta 10m]]
A brusca diminuzioni di a prissioni, à u passaghju in ambienti esternu à a [[crosta terrestra]], pruvucheghja un disgasamentu di u [[magma]]: i gasi, disciolti à l'iniziu in suluzioni, subiscini una ripintina evapurazioni, siparandu si da u fusu magmaticu chì, dopu à a variazioni di a cumpusizioni chimica, si trasforma in lava.
▲[[File:Pāhoehoe Lava flow.JPG|thumb|right|320px|Lava di l'Isula di Hawaii]]
I gasi libarati da u prucessu di disgasamentu sò u [[Vapori d'acqua|vapori acquosu]] (chì inghjinireghja l'[[acqua hjjuvanili]]), [[anidridi carbonica|CO<sub>2</sub>]], [[Monossidu di carboniu|CO]], [[anidridi sulfurosa|SO<sub>2</sub>]], [[anidridi sulforica|SO<sub>3</sub>]], [[cloru|Cl<sub>2</sub>]], [[azotu|N<sub>2</sub>]] è i [[Classificazioni Goldschmidt|elementi rari]].
A lava hà una tampiratura chì và da i 600 à i 1200 gradi Celsius. Bench'edda sii abbastanza viscosa, finu à 100.000 volti a viscusità di l'acqua sicondu a cumpusizioni, pò scorra par grandi distanzi prima di raffrità si è sulidificà si, in funzioni di i so prubità [[tissutrupia|tissutropichi]] è [[riulugia|riulogichi]].<ref>{{Cita web
Li lavi si distinghini in:▼
|url=http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6VCS-4B6CPRP-1&_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=062è0c42281eb5è5d185d5è78aa1è0f7
* granitichi o acidi o sialichi, in lu casu aghjini un'alta parcentuali di silicia▼
|titulu=ScienceDirect - Journal of Volcanology and Geothermal Research : Transient phenomena in vesicular lava flows based on laboratory experiments with analogue materials|editori=www.sciencedirect.com|accessu=19 ghjugnu 2008|casata=H. Pinkerton|nomu=N. Bagdassarov }}</ref><ref>{{Cita web|url=http://cat.inist.fr/?àModele=afficheN&cpsidt=5970696|titulu=Rheological properties of basaltic lavas at sub-liquidus temperatures: laboratory and field measurements on lavas from Mount Etna|editori=cat.inist.fr|accessu=19 ghjugnu 2008}}</ref> A lava, sulidifichendu si, forma [[roccia ignea|rocci ignei]] effusivi.
* andesitichi o neutri, in lu casu aghjini una parcentuali media di silicia▼
* basaltichi o basichi o femichi, in lu casu aghjini una bassa parcentuali di silicia▼
Mentri li lavi basaltichi sò monda fluidi è raghjiunghjini la suparficia, quiddi [[granitu|granitichi]] tendini à caghjà in la camara magmatica di lu [[volcanu]], furmendu strutturi com'è guglii, domi è cupuli di ristagnu, o à essa cacciati cù viulenti splusioni.▼
== Suddivisioni di i lavi ==
[[Categoria:Geologia]]▼
▲* [[granitu|granitichi]] o
▲* [[andesite|andesitichi]] o neutri,
▲* [[basaltu|basaltichi]] o basichi o femichi,
▲Mentri
== A sulidificazioni di i lavi basaltichi ==
[[File:Asskrem Hoggar 2.jpg|thumb|upright=1.5|Neck vulcanicu di basaltu culunnari ([[Ahaggar|Hoggar]]).]]
I lavi [[basaltu|basaltichi]] poni, sulidifichendu si, purtà à multiplici strutturi sicondu a vilucità incù a quali si rinfrescani è i carattaristichi di l'ambienti:
* lavi à corda, ditti ancu ''Pahoehoe'' (veni à dì "petri chì si pò camminà annantu") da i pupulazioni hawaiani. Si tratta di lavi molti basichi chì scorrini à fiuma, un stratu sopra l'altru. U più supirficiali si sulidificheghja, mentri i sottustanti, scurrendu, l'incurvani. Sulidifichendu si, sò rispunsevuli di a forma di i cusidditti [[Vulcanu (giulugia)#Vulcani à scudu|vulcani à scudu]].
* blocchi curiacei, ditti ancu [[Lava di tipu AA|lava AA]] (veni à dì "petri chì ùn si pò micca camminà annantu"<ref>prubabilamenti unumatupeicu</ref>) da i pupulazioni hawaiani. Si tratta di lavi basichi, ma menu rispettu à quiddi à corda. U stratu chì raffritendu si sulidificheghja hè più spessu è quiddi sottustanti inveci di incurvà lu u spezzani.
* basalti culunnari, quandu i magmi basaltichi, sulidifichendu si in cundizioni ipuabissali, formani ampii prismi culunnari par cuntrazzioni termica di a massa raffritata, com'è quiddi prisenti in [[Islanda]], in l'Irlanda di u Nordu, in i "neck" vulcanichi purtati à u scupartu da l'erusioni in l'[[Hoggar]], in [[Sardegna]], in [[Cicilia]] ([[Voli di l'Alcantara]]) è in u Venetu (com'è in a cava di Montecchio Maiori).
* [[Lava à cuscinu|lavi à cuscinu]] (pillow-lavas), quandu a lava esci fora à grandi prufundità in u mari, raffredda viluciamenti, ma i gasu sgorgani libarendu si moltu pianu.
== Urighjina di u terminu ==
A parola "lava" hà urighjina da u latinu "labes" chì significheghja caduta, sculisciamentu. U so prima usu, culligatu incù l'uscita di magma, prubabilamenti hè quiddu chì si trova in un brevi scrittu di [[Francescu Serao]], chì riguarda l'eruzioni di u [[Vesuviu]] avvinuta frà u 14 maghju è u 4 ghjugnu 1737<ref>Francescu Serao, ''Storia di l'incendiu di u Vesuviu accadutu in u mesi di maghju di l'annu MDCCXXXVI'', Riali Accademia di i Scenzi Fisichi è Matematichi di Napuli, Stamperia di Novello de Bonis, Napuli, 1738</ref>.
== Raffritamentu ==
A lava raffritendu si dà urighjina à petri, ditti [[rocci effusivi]] oppuri [[rocci intrusivi]]. Un asempiu di u prima gruppu hè l'[[ussidiana]] è di u sicondu u [[granitu]].
== Noti ==
<references/>
== Da veda dinò ==
* [[Domu di lava]]
* [[Magma]]
==Fonti==
'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.
|