U rundonu pettibiancu
Tachymarptis melba
Classifica scentifica
Regnu Animalia
Divisioni Chordata
Classa Aves
Ordini Apodiformes
Famiglia Apodidae
Genaru Tachymarptis
Nomu binuminali
Tachymarptis melba
Linnaeus, 1753

U Rundonu pettibiancu (Tachymarptis melba) hè una spezia d'aceddu chì faci parti di a famiglia di l'Apodidae.[1] U nomu di u genaru veni da u grecu anzianu takhus, chì significheghja "rapitu". U nomu spicificu melba veni da melano-alba o mel-alba (da u grecu melas, melanos chì voli dì neru ; è da u latinu Albus chì significheghja biancu). Linné hà par sicuru fattu rifirimentu à 'ssi dui culori in u so diagnosticu.

I rundona pettibianchi si ripraducini in i muntagni di u sudu di l'Auropa insin'à l'Himalaya. Com'è i rundona cumuni, sò mori migradori è invernani mori più à u sudu in Africa australi.

I rundona pettibianchi ani i zampi assà corti chì sò apradati par appiccà si à i suparficii virticali. Ùn si stallani mai vuluntariamenti in terra, passendu a maiò parti di a so vita in aria à campà da l'insetti ch'eddi chjappani in u so bizzicu. U rundonu pettibiancu pò firmà in aria sin'à setti mesa à tempu, ancu biendu l'acqua "annantu à l'ala".

Discrizzioni è biulugia mudificà

L'aceddu si assumiglia à l'ingrossu à una rundinedda maiori. Ùn hà eppuri nisciunu rapportu incù 'ssa spezia di passaru, apposta chì i rundona sò di l'ordini di l'Apodiformi. I sumiglianzi trà i gruppi sò divuti à un'evuluzioni cunvirghjenti, chì currispondi à stili di vita simili.

I rundona pettibianchi ani i zampi assà corti ch'eddi ùn usani cà par appiccà si à i suparficii virticali. U nomu scentifica Apodidae veni da u grecu anzianu απους, chì significheghja "senza peda". Ùn si stallani mai vuluntariamenti in terra.

 
L'ova di u rundonu pettibiancu

I rundona pettibianchi si ripraducini in i muntagni di u sudu di l'Auropa sin'à l'Himalaya. Com'è i rundona cumuni, sò mori migradori è invernani mori più à u sudu in Africa australi. Vagani mori annantu à a migrazioni è sò ussirvati in modu rigulari in una grandi parti di u sudu di l'Auropa, à Salford è in Asia. A spezia pari essa statu mori più sparta mentri l'ultimu periudu ghjaciariu, incù un'impurtanti culonia di ripruduzioni, par indittu in a sapara di u Pleistocenu supiriori n 16, Bulgaria, circa 18000 à 40000 anni fà. Listessa situazioni hè stata ussirvata in a sapara di Komarowa vicinu à Częstochowa in Polonia circa 20000 à 40000 anni fà.

I rundona pettibianchi passani a maiò parti di a so vita in aria, campendu da l'insetti ch'ed eddi chjappani in u so bizzicu. Biini annantu à l'ala, ma s'appuddani annantu à i scuglieri o i mura virticali. Un studiu publicatu in 2013 hà musciatu ch'è i rundona pettibianchi poni passà più di sei mesa à bulà senza avè à attarrà. Tutti i prucessi fisiulogichi vitali, cumpresu u sonnu, poni essa effittuati in bulu.

In u 2011, Felix Liechti è i so culleghi di a Stazioni ornitulogica svizzara ani liatu i ticchetti elettronichi chì arrighjistrani i muvimenti di sei rundona pettibianchi è ani scupartu ch'è l'aceddi pudiani firmà in aria mentri più di 200 ghjorna cunsecutivi.

Lessiculugia mudificà

U rundonu pettibiancu hè ancu chjamatu u sbirru pettibiancu. U nomu corsu veni da u fattu chì 'ss'aceddu, ghjust'appuntu, t'hà u pettu biancu.

Noti mudificà

  1. 'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.

Liami mudificà

Da veda dinò mudificà