L'algherese (in catalanu: alguerès (prunùnzia: əlɣəˈɾɛs|algarès) o alguerés (alɣaˈɾes|algarés)) hè un dialettu di a lingua catalana. Hè parlatu in a cità di Algheru in Sardegna. Face parte di i dialetti catalanu-orientali. Ci sò trà 20.000 è 30.000 locutori.

WikiLettera
WikiLettera

'Ssu artìculu hè in custruzzione. Pudete cuntribuisce à a so redazzione.

Aghja di diffusione di l'algherese in Sardegna
Placca di carrughju bislinga (catalanu - talianu) in Algheru

Vucabulàriu mudificà

Eccu una cumparazione di u lèssicu trà u dialettu algherese è u catalanu di Catalunia.

Algherese Catalanu (Catalunia) Corsu (Corsu-Sardu)
txau, txao 1. hola 2. adéu ciao, ciau
lo pranzo/pranzu 1. el dinar 2. l'àpat (m) 1. a/la cullazione/cullaziò; (gadd.) lu gustari, (sass.) lu gusthari 2. u/lu pranzu, u/lu (ri)pastu (sulenne, suntuosu)
la tassa el got u/lu bichjeru, u/lu gottu; (gadd., sass.) la tazza
la xícara la (petita) tassa, la xicra a/la tazza, a/la tazzina, u/lu tazzinu; (gadd., sass.) la cìccara, la tazzitta
la cariasa la cirera a/la chjaràsgia; (gadd., sass.) la cariàsgia
lo cutxo/cutxu el gos, el ca u/lu cane/cani, u/lu ghjàcaru
la cutxa la gossa a/la cagna, a/la cuchja/cughja, a/la ghjàcara
l'erito/arito/aritu l'eriçó (m) u/lu rìcciu (di màcchia)
lo bogamarí la garota (de fons), l'eriçó (m) de mar u/lu zinu; (sass.) lu rizzu/rìcciu (di mari)
la llumínia la lluerna, la cuca de llum a/la lùcciula/lùcciola, a/la luciola/luciula; (gadd.) la codilùcia, la codiluci, (sass.) lu curiruzu
lo pòpul el poble u/lu pòpulu; (sass.) lu póburu
l'iglésia l'església a/la chjesa, a/la ghjésgia; (sass.) la gésgia/jésgia

Pè i nùmeri "dicesette", "dicennove" è "quaranta" si dìcenu desset (ancu scrittu dessèt), denou (denòu) è coranta in Algheru, micca disset, dinou, quaranta cum'è in Catalunia.

Grammàtica mudificà

Qualchì esèmpiu di cunghjugazione differente di verbi in algherese è in catalanu mudellu:

Algherese Catalanu (Catalunia) Corsu (Corsu-Sardu)
(tu) sés (tu) ets (tù) sì/; (gadd., sass.) (tu) sei
(nosaltres/mosaltros) sem (nosaltres) som (noi) simu/semu; (sass.) (noi) sem(m)u
(vosaltres/vosaltros) séu (vosaltres) sou (voi) site/seti; (sass.) (voi) seddi
(ell(o)s, elles) estanen (ells, elles) estan (elli/illi/eddi/iddi) stanu/stani; (sass.) (eddi) (i)sthàz(z)ini
(ell(o)s, elles) fanen (ells, elles) fan (elli/illi/eddi/iddi) fàcenu/fàcini; (sass.) (eddi) fàz(z)ini
(ell(o)s, elles) vanen (ells, elles) van (elli/illi/eddi/iddi) vanu/vani; (gadd./sass.) (iddi/eddi) àndani

Un'altra caratterìstica hè l'usu tìpicu di lo è los, anzichè di el ed els pè l'artìculi determinativi maschjili "u/lu"/"i/li".

Fonte è Riferimenti mudificà

Ligami mudificà