L' annata bisesta o bisestile hè un annu sulare in u quale avvene l'intercalazione periodica d'un ghjornu supplementariu, un modu di fà imprudatu in guasi tutti i calindarii sulari (cum'è quelli ghjulianu è gregurianu) per evità u slatamentu di e staghjone: osinnò ogni 4 anni accumuleria un ghjornu in più di ritardu.[1] Per curreghje quellu slatamentu, à l'anni "nurmali" di 365 ghjorni (ogni 4 anni) s'intercalanu l'anni "bisesti" di 366 ghjorni: u ghjornu in più hè inseritu in u mese di frivaghju, chì in l'anni bisesti conta dunque 29 ghjorni nanzu ch'è 28. In sta manera si pò ottene una durata media di l'annu para à un numeru non interu di ghjorni.

Calindariu di u mese di frivaghju 2004, annata bisesta.

Definizione mudificà

In u calindariu ghjulianu hè bisestu un annu ogni quattru (quelli di i quali u numeru hè divisibile per 4): a durata media di l'annu diventa cusì di 365,25 ghjorni (365 ghjorni è 6 ore) è a differenza rispettu à l'annu tropicu si riduce da 5,8128 ore in difettu à solu 11 minuti è 14 sicondi in eccessu. U calindariu gregurianu riduce ulteriurmente 'ss'apprussimazione eliminendu 3 anni bisesti, quelli chì delimiteghjanu l'iniziu d'un novu seculu, ogni 400 anni di calindariu. In 'ssu mpodu a durata media di l'annu diventa di 365,2425 ghjorni (365 + 97/400), riducendu a differenza à soli 26 sicondi d'eccessu.

A regula di u calindariu gregurianu hè a siguente:

« Un annu hè bisestu s'è u so numeru hè divisibile per 4, ma ci hè un'eccezzione per l'anni siculare (quelli divisibili per 100) ch'ùn sò micca divisibili per 400. »

Una regula simplicia per sapè s'è un annu non siculare hè bisestu hè quella di piglià solu l'ultime dui scifri è di cuntrullà s'elli sò divisibili per quattru (4, 8, 12... finu à 96). L'anni siculare invece sò bisesti s'è è solu s'elli sò divisibili per 400, per indettu sò stati bisesti u 1600 è u 2000, è serà dinù bisestu u 2400, è cusì via. Per virificà la basta à ossirvà s'è e 2 scifri precedenti u 00 formanu un numeru divisibile per 4. Cusì, per fà qualchì esempiu, u 1896 è u 1996 sò stati tremindui bisesti (divisibili per 4), u 1800 è u 1900 ùn sò micca stati bisesti (non divisibili per 400), mentre u 1600 è u 2000 u sò stati (divisibili per 400).

Storia mudificà

U calindariu gregurianu s'applicheghja à parte da u 1582, annu di a so intruduzione. Bench'ellu fusse teuricamente pussibile di stende lu ancu à l'anni precedenti, nurmalmente per quelli s'improda u calindariu ghjulianu. Per quessa sò bisesti tutti l'anni divisibili per 4, cumpresi quelli siculare, da l'annu 4 à u 1580 di l'era vulgare.

I Rumani aghjunghjìanu un ghjornu in più dopu à u 24 frivaghju, ch'è elli chjamavanu sexto die ante Kalendas Martias (sestu ghjornu prima di e Calende di marzu); u ghjornu supplementariu si chjamava bis sexto die (sestu ghjornu ripetutu) da induve vene l'aghjettivu "bisestu". Oghje i ghjorni di frivaghju sò simpliciamente numerati à parte da 1, è nurmalmente si cunsidareghja ch'è u ghjornu aghjuntu hè u 29. Solu in Svezia u 1712 fù un annu "duppiamente bisestu", vene à dì incù u 29 è u 30 frivaghju (differente hè invece u casu di u 30 frivaghju in u calindariu rivoluziunariu suvieticu).

Mentre in l'anni nurmali ogni data casca un ghjornu di a sittimana più davanti rispettu à l'annu precedente, in l'anni bisesti si salta un ghjornu è e date dopu à u 29 frivaghju sò spustate di dui ghjorni di a sittimana precedente nanzu ch'è unu solu: per quessa in inglese l'annata bisesta hè chjamatu leap year (annu di u saltu), in riferimentu per appuntu à u fattu di saltà un ghjornu in più rispettu à l'annu precedente, è quessa avvene ancu per e date di i mesi di ghjinnaghju è frivaghju di l'annu successivu. S'avvera inoltre caratteristicu ch'è in prisenza d'un'annata bisesta si creanu 2 "triplette" di mesi distante frà elli di 3 mesi, chì prisentanu listessi ghjorni di a sittimana. Sò:

Inoltre, per ritruvà un mese incù listessi ghjorni di a sittimana di lugliu, è dunque ancu di ghjinnaghju è aprile di l'annata bisesta, ci vole à aspittà u mese di sittembre di l'annu dopu.

Note mudificà

  1. 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.

Da vede dinù mudificà